Zo’n veertig jaar na het verschijnen van Hans Achterhuis’ De markt van welzijn en geluk blijven de kritische pijlen uit de samenleving gericht op de zorg voor mensen die niet goed voor zichzelf kunnen zorgen[1]. Iedereen gaat er tegenwoordig vanuit dat er ook qua welzijn en zorg een markt is. Professionele hulp en ondersteuning worden in arrangementen met gewenste maatschappelijke uitkomsten vastgelegd. ’Eigen regie en zelfredzaamheid’ zijn dit soort resultaten die veelvuldig voorkomen in dit soort arrangementen in zorg- en welzijnsland. Maar was dat eigenlijk de bedoeling van de transformatie in het zorglandschap?
Veerkracht met als onderdeel daarvan zelfredzaamheid en het modieuze samenredzaamheid zijn van die gewenste uitkomsten van beleid. We sturen hierop als samenleving, maar als het om verantwoording gaat schieten we terug in oude reflexen: we bekijken dat middelen-gedreven en vooral op output gericht. Maar het lijkt erop dat we als samenleving nauwelijks willen accepteren dat er een groep mensen is waarvoor je moet zorgen: de niet-veerkrachtigen. In de praktijk zijn dit mensen van allerlei allooi: mensen met schulden, mensen met geestelijke of fysieke beperkingen, mensen die digibeet of analfabeet zijn, mensen zonder vaste verblijfplaats, vluchtelingen, illegalen enzovoorts. Zygmunt Bauman schetst in zijn Wasted Lives: Modernity and its Outcasts hoe we als samenleving steeds meer mensen buiten de orde plaatsen[2]. Hij vindt het een taak van de moderne samenleving ervoor te zorgen dat deze groep van outcasts zo klein mogelijk blijft.
De gemeenten geven uitvoering aan de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en waar meer aan de hand is krijgen mensen te maken met de Wet langdurige zorg (Wlz). Steeds weer blijkt het moeilijk te zijn ondersteuning op maat te bieden en integraal naar de problemen van mensen te kijken. En vooral de meest ingewikkelde groep mensen niet uit te sluiten van zorg of ondersteuning.
Mensen met een verhaal
The Living Museum Tilburg is een voorbeeld van een burgerinitiatief dat steun biedt aan creatieve kwetsbare burgers. Zij bieden gelegenheid tot zelfexpressie aan kunstenaars met als geuzennaam Outlaw Artists. Dit zijn mensen met een verhaal. Omdat ze gevlucht zijn, omdat ze leven met een verslaving of een psychische stoornis. Inmiddels vinden zo’n 40 mensen elkaar in een tijdelijk werkatelier. Maar er is een eigen ruimte nodig en dus ook geld. De crowdfundingsactie loopt tot 1 december 2018 dus je kunt nog meedoen.
Maar eigenlijk vind ik het zot dat we als samenleving niet de beschaving hebben zo’n laagdrempelig initiatief te steunen. Er zijn nu eenmaal mensen die het niet goed lukt zelfredzaam te zijn. Die opbloeien als er mensen zijn die hun nek uitsteken en tot samenredzaamheid overgaan. Kijk naar hun werk, hun filmpjes, hoor hun verhalen en schep wat randvoorwaarden. Een prachtig voorbeeld van sociale veerkracht! Wij zijn als veerkrachtigen verantwoordelijk deze groep ‘outlaws’ zo klein mogelijk te houden.
- [1] Hans Achterhuis, De markt van welzijn en geluk, Baarn Ambo 1988 (oorspr. 1979)
- [2] Zygmunt Bauman Wasted Lives: Modernity and its Outcasts , Polity Press 2003
Het PON & Telos. Onderzoekt, analyseert, duidt en verbindt