Versterken leefbaarheid in kleine kernen Noord-Brabant

Contactpersoon:
Bianca Koomen MSc
Doorlooptijd:
zomer 2024 - voorjaar 2025
Opdrachtgever:

Sinds het agenderende rapport Elke Regio Telt van drie landelijke adviesraden, is er veel politiek-bestuurlijke aandacht voor de leefbaarheid in de meer perifere delen van ons land. Zo ook in Brabant. Leefbaarheid is immers van essentieel belang voor de sociale cohesie en de levenskwaliteit in kleine kernen, en dit staat de laatste tijd steeds meer onder druk. Dat komt onder meer door schaalvergroting, toenemende mobiliteit en veranderend, meer online consumentengedrag.

Het provinciale bestuur erkend het belang van levendigheid en vitaliteit in haar kleine keren. In het bestuursakkoord is opgenomen dat de provincie meedenkt met burgerinitiatieven rondom maatschappelijke (gebouwgebonden) voorzieningen in kleine kernen. Maar, welke functie spelen maatschappelijke voorzieningen precies rondom de leefbaarheid, hoe ziet het voorzieningenniveau eruit in Brabant, welke initiatieven zijn er om dit te versterken en waar lopen dorpsbewoners tegenaan? Vanuit Het PON & Telos hebben we een verdiepende notitie geschreven om hier meer inzicht in te verkrijgen.

Maatschappelijke voorzieningen zijn bepalend voor participatie

Het onderzoek laat zien dat de nabijheid en toegankelijkheid van maatschappelijke voorzieningen bepalend zijn voor mensen om volwaardig deel te kunnen nemen aan de samenleving en de kansen die zij daarbij hebben. Vooral voorzieningen die fungeren als sociale ontmoetingsplek, zoals de basisschool, een dorpshuis en sportvoorzieningen, hebben een grote impact op de leefbaarheid in kleine kernen. Dit zijn namelijk dé plekken waar mensen elkaar ontmoeten en de gemeenschapszin wordt versterkt. Ook zorgvoorzieningen zoals de wijkverpleging en de huisarts zijn van belang voor de ervaren leefbaarheid in de buurt. Zeker voor kwetsbare of minder mobiele bewoners, die niet gemakkelijk naar een ander dorp reizen, hebben deze sociale voorzieningen aanzienlijke impact op de leefbaarheid.

Wanneer er (teveel) voorzieningen verdwijnen, vooral die met een ontmoetingsfunctie, kan dat leiden tot onvrede en onrechtvaardigheidsgevoelens van bewoners. Het risico is dat het maatschappelijk onbehagen groeit en het vertrouwen in de (nationale) overheid afneemt. Leefbaarheid in kleine kernen is echter van grote mate afhankelijk van de kracht van de gemeenschap en de bij hun specifieke omgeving passende initiatieven. Gelukkig zijn er in Brabant tal van inspirerende voorbeelden te vinden, bijvoorbeeld van coöperatieve dorpswinkels en zorgvoorzingingen, van bewonersbedrijven en het bijeenbrengen van voorzieningen in Multifunctionele Accommodaties (MFA’s).

Publicatie

In het voorjaar van 2025 publiceren we deze notitie. Daarin is onder andere te lezen tegen welke uitdagingen dorpsbewoners bij bewonersinitiatieven aanlopen en welke rol de provincie hierin zou kunnen (en moeten) spelen.

Bianca Koomen Bianca Koomen MSc
Adviseur-onderzoeker
Wil je meer weten?
Neem dan contact op met Bianca Koomen
b.koomen@hetpon-telos.nl 06 30 03 78 06

Vergelijkbare projecten