Blogs

Aandacht voor ondermijning

25 februari 2019

‘Drugslab aangetroffen in Haaren’ kopt een lokale krant. Nog geen week later bericht de lokale media over een vrachtwagen met duizenden liters drugsafval, die is aangetroffen in het nabij gelegen Oisterwijk. Van dit soort berichten kijkt men in Brabant inmiddels nauwelijks nog op. Als geboren en getogen Oisterwijker blijf ik me toch verbazen over de omvang, maar misschien nog meer de nabijheid van deze drugscriminaliteit.

Brabant wordt al jaren gezien als provincie waar de georganiseerde criminaliteit en met name drugscriminaliteit hoogtij viert. Gezien de cijfers lijkt deze uitspraak gerechtvaardigd. Zo werd in 2016 maar liefst op 101 locaties in Brabant drugsafval gevonden (NOS) en steeg het aantal opgerolde productielocaties voor synthetische drugs van 30 in 2012 naar 59 in 2016 (Nationaal Dreigingsbeeld georganiseerde criminaliteit 2017).

De gevolgen van deze drugscriminaliteit in Brabant zijn niet alleen merkbaar in de statistieken maar ook in de samenleving. Zo zorgt bijvoorbeeld een wiet verbouwende buurman voor brandgevaar en leiden dumpingen van afval zowel tot gezondheidsrisico’s als milieuschade. Deze drugscriminaliteit, die deel uitmaakt van de meer omvangrijke ondermijningsproblematiek, wordt dan ook gezien als een maatschappelijk probleem.

De gevolgen van deze drugscriminaliteit in Brabant zijn niet alleen merkbaar in de statistieken maar ook in de samenleving

De ondermijningsproblematiek kenmerkt zich door de onder- en bovenwereld die zich met elkaar verweven. Dit zie je bijvoorbeeld bij burgemeesters die bedreigd worden door criminelen in een poging invloed uit te oefenen. Een ander zorgwekkend voorbeeld is het grote aantal boeren dat benaderd wordt door criminelen met de vraag of zij tegen een ruime vergoeding een vrijstaande loods of stal willen afstaan. Deze ruimtes worden vervolgens in gebruik genomen als drugslab of ingezet voor het kweken van wiet. Het enige wat de boer hoeft te doen is wegkijken. Boeren die het financieel moeilijk hebben en/of zich onder druk gezet voelen, kunnen zo onverhoopt betrokken raken bij het criminele circuit. Ook jongeren worden intussen verleid om als drugskoerier snel veel geld te verdienen, waarmee drugs op het schoolplein op vele manieren zijn risicovolle intrede doet.

Ondermijning raakt aan verschillende thema’s waar wij ons bij Het PON mee bezig houden. Zo stuitten we bij een onderzoek naar de Brabantse Aanpak Leegstand op het hierboven geschetste probleem; vrijkomende agrarische bebouwing (VAB) die door criminelen wordt ingezet ten behoeve van illegale ondernemingen. Ook in verschillende onderzoeken naar arbeidsmigranten stuiten we op ondermijnende activiteiten, ditmaal op recreatieparken en campings, die worden ingezet als oplossing voor de huisvestingsproblematiek van arbeidsmigranten. Omdat ondermijning raakt aan diverse andere domeinen, is het van belang dat er cross-sectoraal wordt samengewerkt.

Wij zijn bij het PON geïnteresseerd in de weerslag die de verschillende vormen van ondermijning heeft op inwoners. Welke type mensen zijn er bijvoorbeeld het meest vatbaar voor wanneer zij benaderd worden door criminelen? En waar zit de aantrekkelijkheid van een dusdanig aanbod? Is dat enkel de financiële kant of zit het bijvoorbeeld ook in de angst voor de gevolgen bij weigering? Antwoorden op deze en andere vragen kunnen ondersteuning bieden bij het terugdringen van de vermenging van onder- en bovenwereld.

Meerdere partijen spelen een rol bij het in stand houden van ondermijnend gedrag. In het geval van drugscriminaliteit is dit in de eerste plaats natuurlijk de crimineel zelf die verantwoordelijk is voor de productie. Deze productie wordt echter mede mogelijk gemaakt door de persoon die tegen hoge vergoeding een ruimte beschikbaar stelt. Daarnaast zijn er vaak ook omwonenden die op de hoogte zijn of vermoedens hebben, maar hier geen melding van maken. En niet te vergeten natuurlijk de eindgebruiker, die de lucratieve afzetmarkt in stand houdt. Het arresteren van de crimineel lijkt een voor de hand liggende optie om een einde te maken aan de problematiek, maar in de praktijk blijkt dit vaak lastig. Vaak zijn zij niet de centrale spelers in het netwerk en wordt er direct een nieuw iemand in zijn/haar positie naar voren geschoven.

Het kan criminelen wel moeilijk gemaakt worden wanneer inwoners leegstaande panden of ruimtes niet langer aan hen verhuren. Ook kunnen inwoners worden aangespoord om ondermijnende activiteiten in hun buurt (anoniem) te melden. Het bewerkstelligen van gedragsverandering bij inwoners zou dus bij kunnen dragen aan het verminderen van de ondermijningsproblematiek. Er zou bijvoorbeeld een campagne gestart kunnen worden om meer bewustwording te creëren, waarbij gebruik wordt gemaakt van verschillende gedragsbeïnvloedingstechnieken.

Benieuwd wat Het PON voor u kan betekenen op het gebied van ondermijning en/of gedragsbeïnvloeding? Neem dan gerust contact met me op: l.verhoeven@hetpon-telos.nl.