Blogs

Burgers doen het zelf!

ir. Jolanda Luijten
   
1 maart 2018

Onder deze titel presenteerde Ad Pijnenborg vorige week zijn boek waarin hij samen met zijn dochter Freya het ontwikkelingsproces van Zorgcoöperatie Hoogeloon beschrijft.

Zorgcoöperatie Hoogeloon is in 2005 opgericht en was de eerste Zorgcoöperatie in Nederland. Een initiatief dat veel navolging heeft gekregen: het is een voorbeeld voor velen om de transformatie in het sociale domein vorm te geven.

Het PON hielp de initiatiefnemers mee op weg. Voor mij was dit mijn eerste kennismaking met het ontwikkelproces van leefbaarheidsinitiatieven in kleine dorpen en ik realiseer me nu dat mijn passie voor burgerparticipatie en leefbaarheid in Hoogeloon geboren moet zijn. Nog steeds lopen beide thema’s als rode draad door mijn werk bij het PON.

Tijdens de boekpresentatie neemt Ad ons mee terug naar de “Vitaal Grijs” periode in 2001. Vanuit het PON hadden we een methode ontwikkeld waarin we de ouderen zelf om hun mening vragen en betrekken bij de toekomst van hun dorp. De aanpak probeerden we uit in Hoogeloon en bleek succesvol. En wat vooral mooi was: doordat de ouderen zo nauw betrokken waren en zelf de knelpunten hadden geformuleerd, groeide hun wil om zelf het heft in handen te nemen.

Ze bedachten acties om het wonen, welzijn en de zorg in het dorp te verbeteren en gingen in gesprek met overheid, instellingen en ondernemers om te kijken wat zij kunnen betekenen.

In eerste instantie reageerden de organisaties aanbodgericht. Er was sprake van schaalvergroting en de zorg veranderde van dichtbij naar veraf. Ontwikkelingen die lijnrecht stonden tegenover de vraag en behoefte van de dorpsbewoners. Maar door de dialoog te blijven aangaan, ontstond uiteindelijk wederzijds begrip en vertrouwen. Zo ontstonden – en ontstaan nog steeds – in goede samenwerking diverse innovatieve oplossingen.

Zoals het boek verwoord: “PON voelt haarscherp aan dat de bal bij het dorp moet blijven liggen. Ze geeft handvatten voor een verdere analyse, stelt vragen en neemt de verantwoordelijkheid niet over.”

In Hoogeloon zijn ze trots op hun zorgcoöperatie Hoogeloon. En terecht! Ze waren de eerste; inmiddels zijn er in Nederland meer dan 600 zorgcoöperaties. Maar ook op andere domeinen doet de coöperatieve gedachte met rasse schreden haar entree. Zo kom ik coöperaties tegen op het gebied van glasvezel, duurzame energie, wonen, zzp-ers, samenwerkende professionals en ook integrale buurt- en dorpscoöperaties.

Brabant is hierin koploper. En ik denk dat de provincie Noord-Brabant met haar programma’s als Vitaal Grijs, de DorpsontwikkelingsPlannen (IDOP’s), Leefbaarheid@Brabant en nu Sociale Veerkracht daaraan zeker een positieve en stimulerende bijdrage heeft geleverd.

Op basis van de kennis en ervaringen uit Hoogeloon ben ik met het PON verder gegaan met de doorontwikkeling van de methode en help ik leefbaarheidsinitiatieven nog steeds graag op weg. Ik heb altijd een sterk geloof gehad in de coöperatieve gedachte als methodiek om de leefbaarheid te versterken. Dat ik niet de enige ben bleek uit een telefoontje twee weken geleden vanuit het Koninklijk Huis, waar de persoonlijke adviseur van Zijne Majesteit de Koning en Hare Majesteit de Koningin bij me informeerde over de in hun ogen interessante ontwikkelingen rondom de coöperatieve aanpak. Net als Ad en zijn dochter voel ik trots bij Hoogeloon en al die andere mooie burgerinitiatieven in Brabant!