Om voedsel te blijven produceren binnen de grenzen van ons natuurlijk systeem, is een omslag nodig naar kringlooplandbouw. Dat is een vorm van landbouw waarin grondstoffen en afval- en reststromen zoveel mogelijk worden (her-)gebruikt. Wat betekent de transitie naar kringlooplandbouw voor de toekomst van het agrarisch cultuurlandschap? In De cirkel rond!? wordt verkend op welke wijze kringlooplandbouw kan bijdragen aan de realisatie van een aantrekkelijker en duurzamer landschap.
Kringlooplandbouw wordt door steeds meer partijen in Nederland omarmd als een wenkend perspectief voor een volhoudbare voedselvoorziening die rekening houdt met klimaat, milieu en natuur. Op de agrarische werkvloer wordt momenteel volop geëxperimenteerd met het combineren van ecologische principes en moderne technologie, met nieuwe verdienmodellen en maatschappelijke diensten. Maar wat zijn eigenlijk de ruimtelijke implicaties van de omslag naar kringlooplandbouw? Hoe gaat het toekomstig agrarisch landschap eruitzien als kringlooplandbouw straks de norm is?
Deze vragen waren voor de Provinciaal Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit (PARK) van de provincie Noord-Holland – een ruimtelijk expert die het provinciebestuur adviseert bij ontwikkelingen op regionaal niveau – aanleiding om aandacht te besteden aan de veranderende relatie tussen landbouw en landschap. In opdracht van PARK voerde Het PON & Telos – in samenwerking met Studio Marco Vermeulen – een verkenning uit naar de kansen die kringlooplandbouw biedt voor het landschap van Noord-Holland. In ‘De cirkel rond!?’ wordt in beeld gebracht hoe het toekomstig kringlooplandbouwlandschap van Noord-Holland eruit kan zien.
Door middel van verdiepende interviews met diverse agrarische ondernemers in de provincie is informatie opgehaald over wat zij verstaan onder kringlooplandbouw, wat zij er al aan doen (of willen gaan doen) en wat mogelijke obstakels zijn. Deze informatie is vervolgens benut voor ontwerpend onderzoek, waarbij voor zowel kleipolders in de Kop van Noord-Holland als voor de veenweiden in Laag-Holland een prikkelend ontwikkelingsperspectief voor de lange termijn is geschetst. Deze twee gebieden kennen elk een eigen agrarische signatuur en specifieke uitdagingen op het vlak van bodemvitaliteit, circulariteit en klimaatadaptatie.
In de gebiedsperspectieven staat een ingrijpende omslag naar een ander gebruik en beheer van de bodem centraal. De bodem (en het watersysteem) vormt de basis waarop nieuwe vormen van kringlooplandbouw in Noord-Holland zich enten: aangepaste melkveehouderij, natte teelten en waterboeren in de veenweiden, hightechboeren, mengtelers en biodiverse akkerbouwers in de zavelige kleipolders. Het vlakke en monotone akkerland in de Kop van Noord-Holland verandert gaandeweg in een gedifferentieerd landschap waar mengvormen en functiecombinaties de boventoon voeren, terwijl de karakteristieke veenweidepolders in Laag-Holland geleidelijk transformeren in een meer aquatisch metropoollandschap.
Publicatie
Het beeldende (eind)rapport geeft inzicht in de kansen en knelpunten voor kringlooplandbouw in de provincie. Daarmee biedt de verkenning PARK handvaten voor een debat over wat nodig is om via kringlooplandbouw het landschap in Noord-Holland weer meer kleur en (bio)diversiteit te geven.
Het PON & Telos. Onderzoekt, analyseert, duidt en verbindt