Welvaart en welzijn blijven in een aantal regio’s in Nederland achter, en er is nieuw beleid nodig om ze vooruit te helpen. Dat constateerden de drie adviesraden Rli, ROB en RVS in het rapport Elke Regio Telt!. Het demissionaire kabinet Rutte IV onderschrijft deze oproep en werkt aan oplossingen. Daartoe is meer inzicht nodig in de achterstanden.
Met het onderzoek Accentueer het verschil heeft het PON & Telos voor het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) concentraties van (meervoudige) achterstand in Nederland in kaart gebracht. Het onderzoek geeft inzicht in de ontwikkeling van achterstanden, de regionale concentratie ervan en de ongelijkheid in brede welvaart die daar het gevolg van is.
Uit het onderzoek blijkt dat er sprake is van een zogenaamde ‘achterstandsparadox’. Naast een landelijke stijging van het gemiddelde inkomen is opvallend dat ook het percentage arme huishoudens in de periode 2014-2023 is gegroeid. Niet iedereen profiteert dus van de verminderde deprivatie. Accentueer het verschil laat zien dat, hoewel de grootste concentraties van achterstand zich in stedelijke context voordoen, de meer perifeer gelegen regio’s ook achterstanden kennen met een minder uitgesproken stedelijk karakter. Sterker nog, de perifere zone springt eruit als het gaat om stapeling van achterstanden op regionaal niveau.
Een hogere stapeling van achterstanden wordt aangegeven met een donkerdere kleur.
Deze regionale concentraties van achterstanden zijn niet van vandaag of gisteren. Ze weerspiegelen hardnekkige, structurele en vaak padafhankelijke sociaaleconomische structuren en patronen. Deze hebben te maken met een per regio wisselende combinatie van factoren, waaronder ligging, bevolkingsontwikkeling en -samenstelling, gebrek aan stuwende bedrijvigheid en hoger onderwijs. Deze factoren belemmeren de regionale ontwikkeling en vormen een uniek profiel van achterstanden, kwetsbaarheden én kansen. De achterstanden vragen dan ook in iedere regio om een andere aanpak – met oog voor regionale verschillen.
Het PON & Telos. Onderzoekt, analyseert, duidt en verbindt