Steeds vaker worden er algoritmes ingezet om menselijke taken te ondersteunen of zelfs over te nemen. Ook binnen de overheid. Overheden moeten algoritmes controleren om mensen te beschermen en hebben de taak om mensen zo goed mogelijk te informeren over hun werkwijze. Maar wat willen mensen eigenlijk weten over de inzet van algoritmes door overheden? Welke informatie zou openbaar moeten zijn en welke informatie zouden mensen zelf ook daadwerkelijk willen inzien?
Deze vragen stonden centraal in dit onderzoek, dat is uitgevoerd in opdracht van een consortium van overheden. Dit consortium ontwikkelt gezamenlijk beleidsinstrumenten waarmee overheden transparant kunnen zijn en mensen goed kunnen informeren over de inzet van algoritmes. Een voorbeeld van zo’n instrument is het ‘algoritmeregister’. Het consortium schenkt nadrukkelijk aandacht aan het ontwikkelen van de instrumenten sámen met verschillende doelgroepen, zoals bedrijven, ambtenaren en burgers. Het PON & Telos heeft voor het consortium 1.000 burgers bevraagd middels een online vragenlijst over wat zij willen weten over de inzet van algoritmes door overheden. Daarnaast hebben we door middel van een focusgroepen meer inzicht gekregen in wat mensen nodig hebben om goed bezwaar te kunnen maken tegen een besluit van een overheid waarbij een algoritme betrokken is.
Het onderzoek laat zien dat de informatiebehoefte er vooral – maar niet uitsluitend – is wanneer een algoritme iemand direct raakt. Mensen willen in dat geval meer weten over de waarborging van privacy en of er menselijke controle is op het algoritme. Als iemand overweegt om bezwaar te maken, worden vooral de juridische kaders van belang. Men wil weten wat er wel en niet mag in het gebruik van verschillende databronnen en de inzet van algoritmes en waar precies bezwaar tegen gemaakt kan worden.
Resultaten
Er zijn twee publicaties beschikbaar: een uitgebreide rapportage en een samenvatting.
Het PON & Telos. Onderzoekt, analyseert, duidt en verbindt