In 2015 waren er in Noord-Brabant 2,5 keer meer arbeidsmigranten dan in 2009. Een logisch gevolg van de toenemende vraag naar flexibele, tijdelijke en laaggeschoolde arbeidskrachten. Werk onder condities die voor mensen in de Brabantse arbeidsmarktpool vaak onaantrekkelijk zijn. Een specifieke groep internationale werknemers zijn echter wel bereid om onder deze condities te werken, de zogenoemde EU-arbeidsmigranten. Dat heeft natuurlijk gevolgen voor de Brabantse samenleving.
Het PON is in het kader van motie M61A: Bestuursopdracht Arbeidsmigratie van 20 april 2018 door de Provincie Noord-Brabant gevraagd om een inventarisatie te maken van de stand van zaken en knelpunten die er bestaan als het gaat om het brede maatschappelijke vraagstuk arbeidsmigratie in Noord-Brabant. Gebaseerd op dit onderzoek formuleert Het PON een analyse van het vraagstuk voor Brabant en doet aanbevelingen voor de aanpak en rol van de provincie.
Samenvatting rapport
Arbeidsmigratie is de afgelopen jaren sterk gegroeid in Noord-Brabant; in 2015 waren er 2,5 keer meer arbeidsmigranten dan in 2009. Economisch gezien is er vraag van bedrijven in Noord-Brabant naar arbeidskrachten die, vaak op flexibele en tijdelijke basis, met name laaggeschoold en uitvoerend werk kunnen verrichten. Werkgevers (bedrijven en uitzendbureaus) bieden werk aan onder condities die voor mensen in de Brabantse arbeidsmarktpool vaak onaantrekkelijk zijn. Een groep internationale werknemers, die arbeidsmigranten worden genoemd, zijn bereid om onder deze condities te werken. Ruim de helft van deze arbeidsmigranten werkt via een uitzendbureau. De meeste arbeidsmigranten werken in de landbouw, logistiek en industrie. Het betreft een diverse groep met verschillen in achtergrondkenmerken, maatschappelijke positie en toekomstverwachtingen. Veel arbeidsmigranten zijn tijdelijk of terugkerend tijdelijk in Nederland, een gedeelte vestigt zich in Nederland. De grootste groep arbeidsmigranten werkzaam in Noord-Brabant zijn Polen.
Arbeidsmigratie is een aanzienlijk onderwerp in Noord-Brabant; niet alleen qua aantallen en groeiende zichtbaarheid, maar zeker ook wat betreft complexiteit van het vraagstuk. Er zijn veel verschillende stakeholders betrokken, vaak met andere belangen. Met name in het dossier huisvesting zijn veel betrokken partijen. Verschillende stakeholders ervaren zowel kansen als knelpunten. Vanuit het perspectief van overheidssturing bezien concluderen we dat in Noord-Brabant als het gaat om het vraagstuk arbeidsmigratie vaak versnippering en het verschuiven van verantwoordelijkheden plaatsvindt (Het PON 2018: 38).
Voor een integrale benadering waarin werken, wonen en samen leven in samenhang wordt bezien is overheidsondersteuning noodzakelijk. Overheidsregie is nodig om het publieke belang te borgen in een context waarin veel marktpartijen opereren. Het PON onderscheidt zowel beleidsvormende als uitvoeringsgerichte aanbevelingen voor de provinciale rol bij dit vraagstuk. Op het gebied van beleidsvorming kan de provincie ondersteunend en stimulerend zijn aan gemeenten in het integraal oppakken van dit vraagstuk. Daarbij is het ontwikkelen van een lange termijn perspectief en visie noodzakelijk. Op het gebied van huisvestingsbeleid is harmonisering nodig. De provincie is nodig als regisseur en verbinder tussen de verschillende stakeholders en betrokken partijen. Geef arbeidsmigranten ook een plek aan de gesprekstafels. Deze samenwerking is nodig ten behoeve van het borgen van publieke waarden, bovenregionale agendering en bovenlokale organisatiekracht.
Uitvoeringsgerichte aanbevelingen
- Ontwikkel een mobiel expertteam arbeidsmigratie dat lokaal en op maat gemeenten ondersteunt in het toepassen en ontwikkelen van best practices op het gebied van werken, wonen, samenleven en handhaving/controle.
- Faciliteer regionale informatie- en adviespunten. Het is van belang dat hier niet alleen juridische en administratieve informatie kan worden ingewonnen maar ook vragen rond zorg en welzijn kunnen worden gesteld.
- Organiseer een Brabantbrede bewustwordingscampagne arbeidsmigratie voor Brabanders, opgepakt in de regio’s. Daarmee investeer je in sociale samenhang.
- Ontwikkel een handreiking communicatiestrategie richting bewoners voor betrokken partijen (stakeholders huisvesting).
Lees de publicatie: Arbeidsmigratie in Noord-Brabant
Visie provincie op arbeidsmigratie