In Nederland worden veel taken in verschillende regionale samenwerkingsverbanden uitgevoerd, waaronder jeugdzorg, toezicht en handhaving en omgevingsdiensten. De regionale schaal is verworven tot een plek waar steeds meer grote maatschappelijke opgaven worden opgepakt (Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB), 2021). Dat kent echter ook een keerzijde. Zo constateert de ROB (2021) dat de toename van intergemeentelijke samenwerkingen leidt tot een lappendeken van regio-indelingen. Die toename drukt op de bestuurlijk capaciteit van gemeenten.
Over de (soms beperkte) rol van de raadsleden in de regio is al het nodige gepubliceerd. Zo liet de ROB in een publicatie uit 2016 al zien dat raadsleden weinig rechtstreekse controle of zeggenschap hebben in regionale samenwerkingsverbanden. De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden (NVvR) schrijft in hun onderzoeken in 2017 en 2021 dat onder raadsleden die actief zijn in de regio, ontevredenheid heerst over de mogelijkheden om regionale besluitvorming te beïnvloeden. Raadsleden spreken over een gebrek aan grip en transparantie en zijn ontevreden zijn over de mogelijkheden om regionale besluitvorming te beïnvloeden. Velen vinden regionale samenwerkingen een bedreiging voor de lokale democratie (NvVR, 2021).
De regionaliseringstrend zal zich echter naar verwachting doorzetten; steeds meer complexe vraagstukken zullen in de komende jaren landen in de regio. Dat vraagt wat van raadsleden: hoe verhouden ze zich zo goed mogelijk tot de regio? Het PON & Telos en BrabantKennis verkenden de verhouding tussen raadsleden en de regio in Brabant. We hebben daarbij gekeken naar de hoeveelheid samenwerkingsverbanden en om welke soorten samenwerking het gaat. Op basis van gesprekken met Brabantse stakeholders – raadsleden, griffiers, strategen en wethouders – gaan we nader in op de rol van raadsleden in de regio.
De verkenning brengt ons tot een aantal suggesties voor raadsleden om de regionale lappendeken te ontwaren.
Publicaties
Samen met BrabantKennis schreven we een longread.
De volledige resultaten zijn te vinden in het rapport ‘Raden en de regio: een verkenning in Brabant’
Het PON & Telos. Onderzoekt, analyseert, duidt en verbindt