Wat is brede welvaart?
Steeds meer wetenschappers, bestuurders en beleidsmakers beseffen dat een economie die gericht is op groei van het bruto binnenlands product (bbp) geen antwoord biedt op de grote uitdagingen van onze tijd. Met enkel een financieel-economisch perspectief op welvaart, gaan we de problemen rond klimaatverandering, biodiversiteitsverlies, armoede en sociale ongelijkheid niet oplossen. We zullen ‘voorbij het bbp’ moeten leren denken en doen. Dat vraagt om een breder, meer integraal en samenhangend perspectief op welvaartsontwikkeling. Kortom, ‘brede welvaart’.
Een model voor brede welvaart
In de operationalisering van het brede welvaartsbegrip richten wij ons vooral op ‘de’ regio. Dit schaalniveau vormt de dagelijkse maat van ons bestaan. Omdat het leven van mensen zich in belangrijke mate op regionaal niveau afspeelt, zijn de omstandigheden binnen de regio van grote invloed op hun welzijn. Bovendien ‘landen’ steeds meer maatschappelijke opgaven op het vlak van omgevingsbeleid, duurzaamheid en sociaal domein in de regio. Het is op dit schaalniveau dat gemeenten, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties steeds vaker samenwerken en zoeken naar samenhangende besluitvorming. Het perspectief van brede welvaart biedt daarvoor een solide basis.
De mens centraal
Om de brede welvaart in de regio handen en voeten te geven hebben we een model ontwikkeld, dat de mens centraal stelt in zijn of haar sociale en natuurlijke omgeving. Het laat zien dat de kwaliteit van leven van mensen niet op zichzelf staat, maar ingebed is in de sociale en fysieke leefomgeving. Zo is de sociale cohesie in de buurt van invloed op de brede welvaart. Sterker nog, uit recent onderzoek van Het PON & Telos blijkt dat buurtbetrokkenheid een sterke voorspeller is voor de ervaren brede welvaart van mensen. Hoe meer betrokken mensen zich voelen bij de buurt, hoe meer brede welvaart ze ervaren. Dat geldt ook voor de kwaliteit van de fysieke leefomgeving. De aanwezigheid van buurtgroen en voorzieningen is bijvoorbeeld van invloed op de kwaliteit van leven. In de figuur hieronder geven we dat visueel weer:
Thematische benadering
In het door ons ontwikkelde model brengen we de brede welvaart van mensen en hun sociale en fysieke leefomgeving in beeld via een twaalftal thema’s, van wonen en welbevinden tot cultuur en onderwijs. We kiezen er expliciet voor om de verschillende dimensies van brede welvaart niet op te tellen tot één (samengestelde) index. Een dashboard maakt juist de afruil en/of complementariteit tussen de twaalf thema’s expliciet. Bovendien sluiten de door ons geselecteerde thema’s aan bij het takenpakket van gemeenten en provincies. Op elk van de thema’s bezitten ze de mogelijkheid om beleid te voeren, en zo de brede welvaart te beïnvloeden.
Toepassing van het model in de beleidscyclus
De informatie die het brede welvaartsmodel oplevert, vormt de basis voor het doorlopen van een aantal stappen in de beleidscyclus. We benutten het model als bril waarmee we meerdimensionaal naar de ontwikkeling van gemeenten en provincies kijken. Met die bril op kunnen we een aantal acties ondernemen.
Beleidsfase |
Welk type onderzoek |
Agendering en Beleidsvoorbereiding |
Brede welvaart in kaart: foto & diagnose Met de brede welvaart bril op kunnen we een foto maken van hoe het nu gaat met de brede welvaart en waar een gemeente of provincie staat als het gaat om de kwaliteit van leven van mensen en hun leefomgeving. Onderzoek naar ervaren brede welvaart |
Besluitvorming/
|
Van breed naar scherp kijken: koersbepaling De diagnose die we opstellen vormt de basis voor een breed gesprek over normering en streefwaarden. Wat vinden betrokken stakeholders in de gemeente of provincie het minimale én het meest wenselijk niveau van de verschillende thema’s? Welke norm daarin te hanteren is soms vastgelegd in wet- en regelgeving en/of kent een wetenschappelijke basis. Die basis wordt door nieuwe inzichten telkens aangescherpt. |
Beleidsuitvoering en Beleidsevaluatie |
Van bril naar kompas: monitoring & evaluatie Wanneer het verschil tussen de huidige en de gewenste situatie bekend is, verruilen we de brede welvaartsbril voor het kompas. Als we scherp hebben waar de regio staat en voor gaat, hebben we immers een kompas in handen waarop gekoerst kan worden. Om dat kompas goed te kunnen hanteren en effectief te laten zijn is het nodig om de beweging te maken van foto naar film. Je moet monitoren of de verschillende thema’s zich in positieve dan wel negatieve zin ontwikkelen. Gaat het vooruit of achteruit? Blijven we binnen de normen die de politiek heeft vastgesteld? Realiseren we onze streefwaarden? Waar gaat het goed, en waar blijft de regio achter? Regiokompas brede welvaart Theory of changeImpactmonitoring, bijvoorbeeld: |
Het PON & Telos. Onderzoekt, analyseert, duidt en verbindt